Pismo Święte i tradycja

W samym Piśmie Swiętym jest napisane, że nie wszystkie rzeczy, które Jezus powiedział i uczynił zostały spisane.

Pytania

Moi znajomi protestanci twierdzą, że ich kościół kieruje się samym Pismem Świętym, a Kościół katolicki dodał sporo wymyślonych tradycji do Słowa Bożego. Czy to prawda?

Nie, to nieprawda. Wiara protestantów wynika wyłącznie z wiary z zapisanego Słowa Bożego, które znajdujemy w Piśmie Świętym. Natomiast katolicy biorą swoją wiarę, całe Słowo Boże, z Pisma Świętego i ze Świętej Tradycji. Dawniej, całe Słowo Boże było przekazywane słownie. To nazywamy Świętą Tradycją. Spisano część Świętej Tradycji – stała się ona Pismem Świętym, czyli spisaną tradycją. Jednak samo Pismo Święte przekazuje, że nie wszystkie rzeczy powiedziane lub uczynione przez Jezusa zostały spisane. Oto słowa św. Pawła na temat tradycji:

2 Tes 2, 15: „Przeto, bracia, stójcie niewzruszenie i trzymajcie się tradycji, o których zostaliście pouczeni bądź żywym słowem, bądź za pośrednictwem naszego listu”. Tradycja! Św. Paweł mówi o tradycjach nauczanych ustnie (tradycji słowne) i tradycji nauczanej poprzez pisma. Są to tradycje, których mamy niewzruszenie się trzymać.

1 Kor 11, 2: „Pochwalam was, bracia, za to, że we wszystkim pomni na mnie jesteście i że tak, jak wam przekazałem, zachowujecie tradycję”. Św. Paweł chwali Koryntian, ponieważ zachowują tradycje, które im przekazano.

2 Tm 2, 2: „Co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż zasługującym na wiarę ludziom, którzy też będą zdolni nauczać i innych”. W tym przypadku św. Paweł wręcz nakazuje przekazywanie tradycji słownej.

1 Tes 2, 13: „Dlatego nieustannie dziękujemy Bogu, bo gdy przyjęliście słowo Boże, usłyszane od nas, przyjęliście je nie jako słowo ludzkie, ale – jak jest naprawdę – jako słowo Boga, który działa w was wierzących”. Oni otrzymali Słowo Boże, które usłyszeli, nie tylko przeczytali w Piśmie Świętym.

Innymi słowy, Biblia jasno potwierdza nauczanie Kościoła katolickiego, co do tego, że zarówno Święta Tradycja, jak i Pismo Święte zawierają Słowo Boże.
Czym się różnią Biblie katolickie i protestanckie? Kto jako pierwszy skompilował Biblię?

Biblia katolicka zawiera – i zawsze zawierała – wszystkie księgi biblijne, które tradycyjnie akceptowali chrześcijanie począwszy od czasów Jezusa. Tych akceptowanych ksiąg jest w sumie 46 w Starym Testamencie i 27 w Nowym Testamencie. Jednak Biblie protestanckie zawierają o siedem mniej ksiąg w swoim Piśmie Świętym. Są to kolejno: Księga Barucha, Mądrość Syracha, 1 i 2 Księga Machabejska, Księga Tobiasza, Księga Judyty i Księga Mądrości, a także fragmenty Księgi Estery i Księgi Daniela. Te księgi zostały odrzucone przez protestanckich reformatorów w XVI wieku, ponieważ niektóre elementy tych ksiąg nie popierały protestanckich doktryn teologicznych. Jednak przed XVI wiekiem chrześcijanie korzystali z Biblii zawierających wszystkie 46 księgi Starego Testamentu. Podczas pierwszego wieku było wiele debat pomiędzy wczesnymi chrześcijanami, jeśli chodzi o skład kanonu Pisma Świętego. Kościół otrzymał władzę od Jezusa Chrystusa i pod kierownictwem Ducha Świętego (zob. Kościół i papiestwo) skompilował Biblię w takiej formie, w jakiej istnieje obecnie.
Mój dawny katecheta mi powiedział, że Adam i Ewa to mit i że cała Księga Rodzaju to tylko legenda. Czy tak naucza Kościół?

Nie. Kościół zawsze nauczał, że Adam i Ewa byli prawdziwymi ludźmi oraz pierwszymi istotami ludzkimi, których jesteśmy potomkami. W 1950 roku w encyklice „Humani generis” papież Pius XII pisze, że „Nie wolno bowiem wiernym Chrystusowym trzymać się takiej teorii, w myśl której przyjąć by trzeba albo to, że po Adamie żyli na ziemi prawdziwi ludzie nie pochodzący od niego, drogą naturalnego rodzenia, jako od wspólnego wszystkim przodka, albo to, że nazwa <> nie oznacza jednostkowego człowieka ale jakąś nieokreśloną wielość praojców”. Innymi słowy, Kościół naucza, że cała ludzkość pochodzi od Adama i Ewy. Oni musieli być prawdziwymi ludźmi, by to się stało możliwe. Z kolei dalej w encyklice jest napisane, że „List ten bowiem wyraźnie stwierdza, że jedenaście pierwszych rozdziałów Księgi Rodzaju, choć styl i sposób ich historycznego ujęcia nie odpowiada ściśle metodzie, jaką posługiwali się wielcy pisarze greccy lub łacińscy i jaką dziś jeszcze posługują się uczeni naszych czasów, mimo to w pewnym prawdziwym sensie są historią”. Znowu widzimy, że Adam i Ewa nie są postaciami mitycznymi, a reszta Księgi Rodzaju nie jest legendą, gdyż „w pewnym prawdziwym sensie są historią”.

W „Humani generis” czytamy, że „Co zaś przeszło do ksiąg świętych z ludowych opowieści, tego żadną miarą nie można zestawiać z mitologicznymi albo innymi podobnymi opowieściami”. Natomiast w Katechizmie Kościoła Katolickiego napisano: „Kościół, interpretując w autentyczny sposób symbolizm języka biblijnego w świetle Nowego Testamentu i Tradycji, naucza, że nasi pierwsi rodzice Adam i Ewa zostali ukonstytuowani w stanie <<świętości i sprawiedliwości pierwotnej>>”. Nie ma tu mowy o żadnej mitologii.

Punkt 404 Katechizmu Kościoła Katolickiego mówi: „Wiemy z Objawienia, że Adam otrzymał świętość i sprawiedliwość pierwotną nie dla siebie samego, ale dla całej natury ludzkiej; ulegając kusicielowi, Adam i Ewa popełnili grzech osobisty, ale ten grzech dotyka natury ludzkiej, którą będą przekazywać w stanie upadku”. Bohaterowie mityczni nie mogą popełniać grzechów osobistych.

Adam i Ewa nie są mitami. Księga Rodzaju nie zawiera mitów ani legend. Takie jest nauczanie Kościoła. Jeśli ktoś twierdzi inaczej, należy go poprosić o podanie źródła z jakiegoś dokumentu z magisterium Kościoła. Nie będzie w stanie tego zrobić.
Mój znajomy mi powiedział, że jego kościół interpretuje Biblię dosłownie, a Kościół katolicki nie. Czy to prawda?

Takie twierdzenie jest kompletnie pozbawione prawdy. Katolicy interpretują Pismo Święte w sposób „dosłowny”, ale wielu fundamentalistów, ewangelików i innych interpretuje je w sposób literalny. „Dosłowne” znaczenie fragmentu Pisma Świętego to przekaz, jakim chciał się podzielić jego autor. Natomiast „literalna” interpretacja fragmentu Pisma Świętego to: „tak jest napisane, więc tak dokładnie było”.

Dam Ci przykład, by wyjaśnić różnicę. Gdybyś przeczytał fragment w książce, w którym było napisane, że ktoś „dzieli skórę na niedźwiedziu”, jak byś to zinterpretował? Jako Polacy żyjący w XXI wieku wiemy, że autorowi chodziło o to, że ktoś zbyt wcześnie cieszy się z korzyści płynących z czegoś. Taka byłaby interpretacja dosłowna, czyli taka, o jaką chodziło autorowi. Z drugiej strony, jaka by była interpretacja literalna określenia „dzielić skórę na niedźwiedziu”? Oznaczałoby to, że ktoś znalazł sobie misia, np. w zoo, wziął skórę i zaczął ją nożem dzielić na części na jego plecach. Taka interpretacja nie brałaby pod uwagę powszechnie akceptowanego znaczenia tego wyrażania, ani intencji autora. Te słowa po prostu oznaczałyby, że ktoś rozdziela skórę i używa niedźwiedzia jako podporę! Taki jest literalny, fundamentalistyczny sposób interpretacji.

Gdyby dwa tysiące później ktoś wziął do ręki tę samą książkę i przeczytał, że ktoś „dzieli skórę na niedźwiedziu”, to aby poprawnie zrozumieć ten fragment książki, potrzebowałby interpretacji dosłownej, a nie literalnej. Zastanów się nad tym w kontekście interpretowania Biblii dwa, trzy tysiące lat po pisaniu jej.

Więcej informacji

Apologetyka

Fragmenty Pisma Świętego

2 List do Tesaloniczan 2, 15
Przeto, bracia, stójcie niewzruszenie i trzymajcie się tradycji, o których zostaliście pouczeni bądź żywym słowem, bądź za pośrednictwem naszego listu.

1 List do Koryntian 11, 2
Pochwalam was, bracia, za to, że we wszystkim pomni na mnie jesteście i że tak, jak wam przekazałem, zachowujecie tradycję. Chciałbym, żebyście wiedzieli, że głową każdego mężczyzny jest Chrystus, mężczyzna zaś jest głową kobiety, a głową Chrystusa – Bóg.

2 List do Tymoteusza 1, 13-14
Zdrowe zasady, któreś posłyszał ode mnie, miej za wzorzec w wierze i miłości w Chrystusie Jezusie! Dobrego depozytu strzeż z pomocą Ducha Świętego, który w nas mieszka.

2 List do Tymoteusza 2, 1-2
Ty więc, moje dziecko, nabieraj mocy w łasce, która jest w Chrystusie Jezusie, a to, co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż zasługującym na wiarę ludziom, którzy też będą zdolni nauczać i innych.

2 List do Piotra 1, 20-21
To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili Boga święci ludzie.

2 List do Piotra 3, 16
jak również we wszystkich listach, w których mówi o tym. Są w nich trudne do zrozumienia pewne sprawy, które ludzie niedouczeni i mało utwierdzeni opacznie tłumaczą, tak samo jak i inne Pisma, na własną swoją zgubę.

Ewangelia według św. Jana 20, 30
I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej książce, uczynił Jezus wobec uczniów.
Katechizm Kościoła Katolickiego

PRZEKAZYWANIE OBJAWIENIA BOŻEGO

74 Bóg “pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy” (1 Tm 2, 4), czyli Chrystusa Jezusa. Jest więc konieczne, by Chrystus był głoszony wszystkim narodom i wszystkim ludziom, i by w ten sposób Objawienie docierało aż na krańce świata.

Bóg najłaskawiej postanowił, aby to, co dla zbawienia wszystkich narodów objawił, pozostało na zawsze zachowane w całości i przekazywane było wszystkim pokoleniom.

I. Tradycja apostolska

75 “Chrystus Pan, w którym całe Objawienie Boga najwyższego znajduje swe dopełnienie, polecił Apostołom, by Ewangelię przyobiecaną przedtem przez Proroków, którą sam wypełnił i ustami własnymi obwieścił, głosili wszystkim, jako źródło wszelkiej prawdy zbawiennej i normy moralnej, przekazując im dary Boże”.

Przepowiadanie apostolskie…

76 Przekazywanie Ewangelii, zgodnie z nakazem Pana, dokonuje się dwoma sposobami:
Ustnie: za pośrednictwem “Apostołów, którzy nauczaniem ustnym, przykładami i instytucjami przekazali to, co otrzymali z ust Chrystusa, z Jego zachowania się i czynów, albo czego nauczyli się od Ducha Świętego”;
Pisemnie: “przez tych Apostołów i mężów apostolskich, którzy wspierani natchnieniem tegoż Ducha Świętego, na piśmie utrwalili wieść o zbawieniu.

…kontynuowane przez sukcesję apostolską

77 “Aby Ewangelia była zawsze w swej całości i żywotności w Kościele zachowywana, zostawili apostołowie biskupów jako następców swoich «przekazując im swoje stanowisko nauczycielskie». Rzeczywiście, “nauczanie apostolskie, które w szczególny sposób wyrażone jest w księgach natchnionych, miało być zachowane w ciągłym następstwie aż do czasów ostatecznych.

78 To żywe przekazywanie, wypełniane w Duchu Świętym, jest nazywane Tradycją w odróżnieniu od Pisma świętego, z którym jednak jest ściśle powiązane. Przez Tradycję “Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie uwiecznia i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest, i to wszystko, w co wierzy. “Wypowiedzi Ojców świętych świadczą o obecności tej życiodajnej Tradycji, której bogactwa przelewają się w działalność i życie wierzącego i modlącego się Kościoła.

79 W ten sposób udzielanie się Ojca, którego dokonał On przez swoje Słowo w Duchu Świętym, pozostaje obecne i aktywne w Kościele: “Bóg, który niegdyś przemówił, rozmawia bez przerwy z Oblubienicą swego Syna ukochanego, a Duch Święty, przez którego żywy głos Ewangelii rozbrzmiewa w Kościele, a przez Kościół w świecie, wprowadza wiernych we wszelką prawdę oraz sprawia, że słowo Chrystusowe obficie w nich mieszka.

II. Relacja między Tradycją i Pismem świętym

Wspólne źródło…

80 “Tradycja święta i Pismo święte ściśle się z sobą łączą i komunikują… wypływając z tego samego źródła Bożego, zrastają się jakoś w jedno i zdążają do tego samego celu. Tradycja i Pismo święte uobecniają i ożywiają w Kościele misterium Chrystusa, który obiecał pozostać ze swoimi “przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28, 20).

…dwóch różnych sposobów przekazywania

81 “Pismo święte jest mową Bożą, utrwaloną pod natchnieniem Ducha Świętego na piśmie.
Święta Tradycja słowo Boże przez Chrystusa Pana i Ducha Świętego powierzone Apostołom przekazuje w całości ich następcom, by oświeceni Duchem Prawdy, wiernie je w swym nauczaniu zachowywali, wyjaśniali i rozpowszechniali”.

82 Wynika z tego, że Kościół, któremu zostało powierzone przekazywanie i interpretowanie Objawienia, “osiąga pewność swoją co do wszystkich spraw objawionych nie przez samo Pismo święte. Toteż obydwoje należy z równym uczuciem czci i poważania przyjmować i mieć w poszanowaniu
Tradycja apostolska i tradycje eklezjalne

83 Tradycja apostolska, o której tu mówimy, pochodzi od Apostołów i przekazuje to, co oni otrzymali z nauczania i przykładu Jezusa, oraz to, czego nauczył ich Duch Święty. Pierwsze pokolenie chrześcijan nie miało jeszcze spisanego Nowego Testamentu; sam Nowy Testament poświadcza więc proces żywej Tradycji.
Od Tradycji apostolskiej należy odróżnić “tradycje” teologiczne, dyscyplinarne, liturgiczne i pobożnościowe, jakie uformowały się w ciągu wieków w Kościołach lokalnych. Stanowią one szczególne formy, przez które wielka Tradycja wyraża się stosownie do różnych miejsc i różnych czasów. W jej świetle mogą one być podtrzymywane, modyfikowane lub nawet odrzucane pod przewodnictwem Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

III. Interpretacja depozytu wiary

Depozyt wiary powierzony całemu Kościołowi

84 “Święty depozyt wiary (depositum fidei), zawarty w świętej Tradycji i Piśmie świętym, został powierzony przez Apostołów wspólnocie Kościoła. “Na nim polegając, cały lud święty zjednoczony ze swymi pasterzami trwa stale w nauce Apostołów, we wspólnocie braterskiej, w łamaniu chleba i w modlitwach, tak iż szczególna zaznacza się jednomyślność przełożonych i wiernych w zachowywaniu przekazanej wiary, w praktykowaniu jej i wyznawaniu.

Urząd Nauczycielski Kościoła

85 “Zadanie autentycznej interpretacji słowa Bożego, spisanego czy przekazanego przez Tradycję, powierzone zostało samemu tylko żywemu Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła, który autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystusa, to znaczy biskupom w komunii z następcą Piotra, Biskupem Rzymu.

86 “Urząd ten Nauczycielski nie jest ponad słowem Bożym, lecz jemu służy, nauczając tylko tego, co zostało przekazane. Z rozkazu Bożego i przy pomocy Ducha Świętego słucha on pobożnie słowa Bożego, święcie go strzeże i wiernie wyjaśnia. I wszystko, co podaje do wierzenia jako objawione przez Boga, czerpie z tego jednego depozytu wiary”.

87 Pamiętając o słowach Chrystusa skierowanych do Apostołów: “Kto was słucha, Mnie słucha” (Łk 10, 16), wierni z uległością przyjmują nauczanie i wskazania, które są im przekazywane w różnych formach przez ich pasterzy.

Dogmaty wiary

88 Urząd Nauczycielski Kościoła w pełni angażuje władzę otrzymaną od Chrystusa, gdy definiuje dogmaty, to znaczy, gdy w formie zobowiązującej lud chrześcijański do nieodwołalnego przylgnięcia przez wiarę przedkłada prawdy zawarte w Objawieniu Bożym lub kiedy proponuje w sposób definitywny prawdy, mające z nim konieczny związek.

89 Między naszym życiem duchowym i dogmatami istnieje organiczna więź. Dogmaty są światłem na drodze naszej wiary; oświecają ją i nadają jej pewność. I na odwrót, jeśli nasze życie jest prawe, to nasz rozum i nasze serce są otwarte na przyjęcie światła dogmatów wiary.

90 Wzajemne związki i spójność dogmatów można odnaleźć w całości Objawienia tajemnicy Chrystusa. Trzeba bowiem pamiętać, że “różnorodność ich związków z podstawami wiary chrześcijańskiej wyznacza porządek, czyli «hierarchię» prawd nauki katolickiej”.

Nadprzyrodzony zmysł wiary

91 Wszyscy wierni uczestniczą w zrozumieniu i przekazywaniu prawdy objawionej. Otrzymali oni namaszczenie od Ducha Świętego, który ich poucza i prowadzi do całej prawdy.

92 “Ogół wiernych… nie może zbłądzić w wierze i tę szczególną swoją właściwość ujawnia przez nadprzyrodzony zmysł wiary całego ludu, gdy «poczynając od biskupów aż po ostatniego z wiernych świeckich» ujawnia on swą powszechną zgodność w sprawach wiary i obyczajów”.

93 “Dzięki owemu zmysłowi wiary, wzbudzonemu i podtrzymywanemu przez Ducha Prawdy, Lud Boży pod przewodem świętego Urzędu Nauczycielskiego… niezachwianie trwa przy wierze raz podanej świętym; wnika w nią głębiej z pomocą słusznego osądu i w sposób pewniejszy stosuje ją w życiu”.

Wzrost w rozumieniu wiary

94 Dzięki pomocy Ducha Świętego w życiu Kościoła może wzrastać rozumienie zarówno rzeczywistości, jak też słów depozytu wiary:
– przez “kontemplację oraz dociekanie wiernych, którzy rozważają je w swoim sercu”, szczególnie przez “dociekania teologiczne, które zmierzają do coraz głębszego poznania prawdy objawionej”;
– przez głębokie rozumienie “spraw duchowych”, których doświadczają wierzący; Divina eloquia cum legente crescunt – “Słowa Boże wzrastają wraz z tym, kto je czyta”;
– przez “nauczanie tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali niezawodny charyzmat prawdy”.

95 “Jasne więc jest, że święta Tradycja, Pismo święte i Urząd Nauczycielski Kościoła, wedle najmądrzejszego postanowienia Bożego, tak ściśle ze sobą się łączą i zespalają, że jedno bez pozostałych nie może istnieć, a wszystkie te czynniki razem, każdy na swój sposób, pod natchnieniem jednego Ducha Świętego przyczyniają się skutecznie do zbawienia dusz”.

W skrócie

96 To, co Chrystus powierzył Apostołom, przekazali oni przez swoje przepowiadanie i pisma, pod natchnieniem Ducha Świętego, wszystkim pokoleniom, aż do chwalebnego powrotu Chrystusa.

97 “Święta Tradycja i Pismo święte stanowią jeden święty depozyt słowa Bożego” 66, w którym – jak w zwierciadle – Kościół pielgrzymujący kontempluje Boga, źródło wszystkich swoich bogactw.

98 “Kościół w swojej nauce, w swoim życiu i kulcie uwiecznia i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest, i to wszystko, w co wierzy”.

99 Dzięki nadprzyrodzonemu zmysłowi wiary cały Lud Boży nieustannie przyjmuje dar Objawienia Bożego, wnika w nie coraz głębiej i coraz pełniej nim żyje.

100 Zadanie autentycznej interpretacji słowa Bożego zostało powierzone samemu Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła, papieżowi i biskupom pozostającym w komunii z nim.

Artykuł trzeci

PISMO ŚWIĘTE

I. Chrystus – jedyne Słowo Pisma świętego

101 Bóg, zstępując w swej dobroci, by objawić się ludziom, przemawia do nich ludzkimi słowami: “Słowa Boże, wyrażone językami ludzkimi, upodobniły się do mowy ludzkiej, jak niegdyś Słowo Ojca Przedwiecznego, przyjąwszy słabe ciało ludzkie, upodobniło się do ludzi”.

102 Przez wszystkie słowa Pisma świętego Bóg wypowiada tylko jedno Słowo, swoje jedyne Słowo, w którym wypowiada się cały:

Pamiętajcie, że to samo Słowo Boże rozciąga się na wszystkie księgi, że to samo Słowo rozbrzmiewa na ustach wszystkich świętych pisarzy. To Słowo, które było na początku u Boga, nie potrzebuje sylab, ponieważ nie jest zależne od czasu.

103 Z tego powodu Kościół zawsze czcił Pismo święte, podobnie jak czci Ciało Pana. Nie przestaje ukazywać wiernym Chleba życia branego ze stołu Słowa Bożego i Ciała Chrystusa.

104 W Piśmie świętym Kościół nieustannie znajduje swój pokarm i swoją moc, ponieważ przyjmuje w nim nie tylko słowo ludzkie, ale to, czym jest ono rzeczywiście: Słowo Boże. “W księgach świętych Ojciec, który jest w niebie, spotyka się miłościwie ze swymi dziećmi i prowadzi z nimi rozmowę”.

II. Natchnienie i prawda Pisma świętego

105 Bóg jest Autorem Pisma świętego. “Prawdy przez Boga objawione, które są zawarte i wyrażone w Piśmie świętym, spisane zostały pod natchnieniem Ducha Świętego.
Święta Matka Kościół uważa, na podstawie wiary apostolskiej, księgi tak Starego, jak Nowego Testamentu w całości, ze wszystkimi ich częściami za święte i kanoniczne, dlatego że, spisane pod natchnieniem Ducha Świętego, Boga mają za Autora i jako takie zostały Kościołowi przekazane”.

106 Bóg natchnął ludzkich autorów ksiąg świętych. “Do sporządzenia ksiąg świętych Bóg wybrał ludzi, którymi posłużył się jako używającymi swoich zdolności i sił, by dzięki Jego działaniu w nich i przez nich oni sami jako prawdziwi autorzy przekazali na piśmie to wszystko, i tylko to, czego On chciał”.

107 Księgi natchnione nauczają prawdy. “Ponieważ wszystko, co twierdzą autorzy natchnieni, czyli hagiografowie, powinno być uważane za stwierdzone przez Ducha Świętego, należy zatem uznawać, że księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo święte utrwalona dla naszego zbawienia”.

108 Wiara chrześcijańska nie jest jednak “religią Księgi”. Chrześcijaństwo jest religią “Słowa” Bożego: “Słowa nie spisanego, lecz Słowa Wcielonego i żywego”. Aby słowa Pisma świętego nie pozostawały martwą literą, trzeba, by Chrystus, wieczne Słowo Boga żywego, przez Ducha Świętego oświecił nasze umysły, abyśmy “rozumieli Pisma”(Łk 24,45).

III. Duch Święty – “Interpretator” Pisma świętego

109 W Piśmie świętym Bóg mówi do człowieka w sposób ludzki. Aby dobrze interpretować Pismo święte, trzeba więc zwracać uwagę na to, co autorzy ludzcy rzeczywiście zamierzali powiedzieć i co Bóg chciał nam ukazać przez ich słowa.

110 W celu zrozumienia intencji autorów świętych trzeba uwzględnić okoliczności ich czasu i kultury, “rodzaje literackie” używane w danej epoce, a także przyjęte sposoby myślenia, mówienia i opowiadania. Inaczej bowiem ujmuje się i wyraża prawdę w różnego rodzaju tekstach historycznych, prorockich, poetyckich czy w innych rodzajach literackich.

111 Ponieważ Pismo święte jest natchnione, istnieje druga zasada poprawnej interpretacji, nie mniej ważna niż poprzednia, bez której Pismo święte byłoby martwą literą: “Pismo święte powinno być czytane i interpretowane w tym samym Duchu, w jakim zostało napisane”.
Sobór Watykański II wskazuje na trzy kryteria interpretacji Pisma świętego, odpowiadające Duchowi, który je natchnął:

112 1. Zwracać uwagę przede wszystkim na “treść i jedność całego Pisma świętego”. Jakkolwiek byłyby zróżnicowane księgi, z których składa się Pismo święte, to jest ono jednak jedno ze względu na jedność Bożego zamysłu, którego Jezus Chrystus jest ośrodkiem i sercem, otwartym po wypełnieniu Jego Paschy:

Serce 84 Chrystusa oznacza Pismo święte, które pozwala poznać serce Chrystusa. Przed męką serce Chrystusa było zamknięte, ponieważ Pismo święte było niejasne. Pismo święte zostało otwarte po męce, by ci, którzy je teraz rozumieją, wiedzieli i rozeznawali, w jaki sposób powinny być interpretowane proroctwa.

113 2. Czytać Pismo święte w “żywej Tradycji całego Kościoła”. Według powiedzenia Ojców Kościoła, Sacra Scriptura principalius est in corde Ecclesiae et quam in materialibus instrumentis scripta – “Pismo święte jest bardziej wypisane na sercu Kościoła niż na pergaminie”. Istotnie, Kościół nosi w swojej Tradycji żywą pamięć słowa Bożego, a Duch Święty przekazuje mu duchową interpretację Pisma świętego (secundum spiritualem sensum quem Spiritus donat Ecclesiae “według sensu duchowego, który Duch daje Kościołowi”).

114 3. Uwzględniać “analogię wiary”. Przez “analogię wiary” rozumiemy spójność prawd wiary między sobą i w całości planu Objawienia.

Różne sensy Pisma świętego

115 Według starożytnej tradycji można wyróżnić dwa rodzaje sensu Pisma świętego: dosłowny i duchowy; sens duchowy dzieli się jeszcze na sens alegoryczny, moralny i anagogiczny. Ścisła zgodność między tymi czterema rodzajami sensu zapewnia całe jego bogactwo w żywej lekturze Pisma świętego w Kościele:

116 Sens dosłowny. Jest to sens oznaczany przez słowa Pisma świętego i odkrywany przez egzegezę, która opiera się na zasadach poprawnej interpretacji. Omnes sensus (sc. sacrae Scripturae) fundentur super unum, scilicetlitteralem – “Wszystkie rodzaje sensu Pisma świętego powinny się opierać na sensie dosłownym”.

117 Sens duchowy. Ze względu na jedność zamysłu Bożego nie tylko tekst Pisma świętego, lecz także rzeczywistości i wydarzenia, o których mówi, mogą być znakami1.
1.Sens alegoryczny. Możemy osiągnąć głębsze zrozumienie wydarzeń, poznając ich znaczenie w Chrystusie. Na przykład przejście przez Morze Czerwone jest znakiem zwycięstwa Chrystusa, a przez to także znakiem chrztu.
2. Sens moralny. Wydarzenia opowiadane w Piśmie świętym powinny prowadzić nas do prawego postępowania. Zostały zapisane “ku pouczeniu nas” (1 Kor 10, 11).
3. Sens anagogiczny. Możemy widzieć pewne rzeczywistości i wydarzenia w ich znaczeniu wiecznym; prowadzą nas (gr. anagoge) do naszej Ojczyzny. W ten sposób Kościół na ziemi jest znakiem Jeruzalem niebieskiego.

118 Średniowieczny dwuwiersz streszcza znaczenie czterech sensów:

Littera gesta docet, quid credas allegoria,
Moralis quid agas, guo tendas anagogia.
Sens dosłowny poucza o wydarzeniach, alegoria o tym, w co należy wierzyć,
sens moralny mówi, co należy czynić, anagogia – do czego dążyć.

119 “Zadaniem egzegetów jest pracować według tych zasad nad głębszym zrozumieniem i wyjaśnieniem sensu Pisma świętego, aby dzięki badaniu przygotowawczemu sąd Kościoła nabywał dojrzałości. Albowiem wszystko to, co dotyczy sposobu interpretowania Pisma świętego, podlega ostatecznie sądowi Kościoła, który ma od Boga polecenie i posłannictwo strzeżenia i wyjaśniania słowa Bożego”.

Ego vero Evangelio non crederem, nisi me catholicae Ecclesiae commoveret auctoritas – Nie wierzyłbym Ewangelii, gdyby nie skłaniał mnie do tego autorytet Kościoła katolickiego.

IV. Kanon Pisma świętego

120 Tradycja apostolska pozwoliła Kościołowi rozpoznać, jakie pisma powinny być zaliczone do ksiąg świętych. Pełna ich lista została nazwana “kanonem” Pisma świętego. Składa się on z 46 ksiąg Starego Testamentu (45, jeśli Księgę Jeremiasza i Lamentacje liczy się razem) i 27 ksiąg Nowego Testamentu:

Stary Testament: Księga Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa, Jozuego, Sędziów, Rut, dwie Księgi Samuela, dwie Księgi Królewskie, dwie Księgi Kronik, Księga Ezdrasza, Nehemiasza, Tobiasza, Judyty, Estery, dwie Księgi Machabejskie, Księga Hioba, Psalmów, Przysłów, Koheleta (Eklezjastesa), Pieśń nad pieśniami, Księga Mądrości, Mądrość Syracha (Eklezjastyk), Księga Izajasza, Jeremiasza, Lamentacje, Księga Barucha, Ezechiela, Daniela, Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza;

Nowy Testament: Ewangelie według: św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza, św. Jana, Dzieje Apostolskie, Listy św. Pawła: do Rzymian, dwa Listy do Koryntian, do Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan, dwa Listy do Tesaloniczan, dwa Listy do Tymoteusza, Tytusa, Filemona, List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, dwa Listy św. Piotra, trzy Listy św. Jana, List św. Judy, Apokalipsa.

Stary Testament

121 Stary Testament jest nieodłączną częścią Pisma świętego. Jego księgi są natchnione przez Boga i zachowują trwałą wartość 96, ponieważ Stare Przymierze nigdy nie zostało odwołane.

122 Istotnie, ekonomia Starego Testamentu była przede wszystkim ukierunkowana na przygotowanie przyjścia Chrystusa, Odkupiciela świata. Chociaż księgi Starego Testamentu zawierają także “sprawy niedoskonałe i przemijające”, świadczą o Boskiej pedagogii zbawczej miłości Boga. Znajdują się w nich “wzniosłe nauki o Bogu oraz zbawienna mądrość co do życia człowieka i przedziwny skarbiec modlitwy, w którym wreszcie utajona jest tajemnica naszego zbawienia”.

123 Chrześcijanie czczą Stary Testament jako prawdziwe słowo Boże. Kościół zawsze z mocą przeciwstawiał się idei odrzucenia Starego Testamentu pod pretekstem, że Nowy Testament doprowadził do jego przedawnienia (marcjonizm).

Nowy Testament

124 “Słowo Boże, które jest mocą Bożą ku zbawieniu każdego wierzącego, w pismach Nowego Testamentu znamienitym sposobem jest uobecnione i okazuje swoją siłę”. Pisma te przekazują nam ostateczną prawdę Objawienia Bożego. Ich centralnym przedmiotem jest Jezus Chrystus, wcielony Syn Boży, Jego czyny, Jego nauczanie, Jego męka i Jego zmartwychwstanie, a także początki Jego Kościoła pod działaniem Ducha Świętego.

125 Ewangelie są sercem całego Pisma świętego, “są bowiem głównym świadectwem życia i nauki Słowa Wcielonego, naszego Zbawiciela”.

126 W formowaniu Ewangelii można wyróżnić trzy etapy:
1. Życie i nauczanie Jezusa. Kościół stanowczo utrzymuje, że cztery Ewangelie, “których historyczność bez wahania stwierdza, podają wiernie to, co Jezus, Syn Boży, żyjąc wśród ludzi, dla wiecznego ich zbawienia rzeczywiście uczynił i czego uczył aż do dnia, w którym został wzięty do nieba”.
2. Tradycja ustna. “(Następnie) Apostołowie po wniebowstąpieniu Pana to, co On powiedział i czynił, przekazali słuchaczom w pełniejszym zrozumieniu, którym cieszyli się, pouczeni chwalebnymi wydarzeniami życia Jezusa oraz światłem Ducha Prawdy oświeceni”.
3. Spisanie Ewangelii. “Święci autorzy napisali cztery Ewangelie, wybierając niektóre z wielu wiadomości przekazanych ustnie lub pisemnie; ujmując pewne rzeczy syntetycznie lub objaśniając, przy uwzględnieniu sytuacji Kościołów; zachowując wreszcie formę przepowiadania, ale zawsze tak, aby nam przekazać szczerą prawdę o Jezusie”.

127 Ewangelia w poczwórnej formie zajmuje w Kościele wyjątkowe miejsce; świadczy o tym cześć, jaką otacza ją liturgia, i nieporównany wpływ, jaki zawsze wywierała na świętych:

Nie ma takiej nauki, która byłaby lepsza, cenniejsza i wspanialsza niż tekst Ewangelii. Rozważajcie i zachowujcie to, czego nasz Pan i Nauczyciel, Jezus Chrystus, nauczał przez swoje słowa i co wypełniał przez swoje czyny.

W czasie moich modlitw zatrzymuję się przede wszystkim przy Ewangelii; w niej znajduję wszystko, co konieczne dla mojej biednej duszy. Odkrywam w niej ciągle nowe światła, ukryty mistyczny sens.

Jedność Starego i Nowego Testamentu

128 Kościół już w czasach apostolskich, a potem nieustannie w swojej Tradycji, wyjaśniał jedność planu Bożego w dwóch Testamentach za pośrednictwem typologii. Rozpoznaje ona w dziełach Bożych Starego Testamentu figury tego, czego Bóg dokonał w pełni czasów w Osobie swego wcielonego Syna.

129 Chrześcijanie czytają więc Stary Testament w świetle Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał. Ta lektura typologiczna ukazuje niewyczerpaną treść Starego Testamentu. Nie pozwala ona zapomnieć, że Stary Testament zachowuje własną wartość Objawienia, potwierdzonego na nowo przez samego naszego Pana. Zresztą także Nowy Testament wymaga, by był czytany w świetle Starego. Czyniła to nieustannie pierwotna katecheza chrześcijańska. Według starożytnego powiedzenia, “Nowy Testament jest ukryty w Starym, natomiast Stary znajduje wyjaśnienie w Nowym” – Novum in Vetere latet et in Novo Vetus patet.

130 Typologia oznacza dynamizm zmierzający do wypełnienia planu Bożego, gdy Bóg będzie “wszystkim we wszystkich” (1 Kor 15, 28). Tak więc na przykład powołanie patriarchów i Wyjście z Egiptu nie tracą własnej wartości w planie Bożym, ponieważ są równocześnie jego pośrednimi etapami.

V. Pismo święte w życiu Kościoła

131 “Tak wielka tkwi w słowie Bożym moc i potęga, że jest ono dla Kościoła podporą i siłą żywotną, a dla synów Kościoła utwierdzeniem wiary, pokarmem duszy oraz źródłem czystym i stałym życia duchowego”. “Wierni Chrystusowi powinni mieć szeroki dostęp do Pisma świętego”.

132 “Niech przeto studium Pisma świętego będzie jakby duszą teologii świętej. Tymże słowem Pisma świętego żywi się również korzystnie i święcie się przez nie rozwija posługa słowa, czyli kaznodziejstwo, katecheza i wszelkie nauczanie chrześcijańskie, w którym homilia liturgiczna winna mieć szczególne miejsce”.

133 Kościół “usilnie i szczególnie upomina wszystkich wiernych… aby przez częste czytanie Pisma świętego nabywali «najwyższą wartość poznania Chrystusa Jezusa» (Flp 3, 8). «Nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa» (św. Hieronim)”.

W skrócie

134 Omnis Scriptura divina unus liber est, et hic unus liber est Christus, “quia omnis Scriptura divina de Christo loquitur, et omnis Scriptura divina in Christo impletur” – Całe Pismo święte jest jedną księgą, a tą jedną księgą jest Chrystus, “ponieważ całe Pismo święte mówi o Chrystusie i całe Pismo święte wypełnia się w Chrystusie”.

135 Pismo święte zawiera słowo Boże, a ponieważ jest natchnione, jest prawdziwie słowem Bożym.

136 Bóg jest Autorem Pisma świętego, ponieważ natchnął jego ludzkich autorów; On działa w nich i przez nich. W ten sposób zapewnia nas, że ich pisma bezbłędnie nauczają prawdy zbawczej.

137 Interpretacja Pism natchnionych powinna przede wszystkim zwracać uwagę na to, co Bóg przez świętych autorów pragnie objawić dla naszego zbawienia. “To, co pochodzi od Ducha, nie może być w pełni zrozumiane inaczej, jak tylko przez działanie tego samego Ducha”.

138 Kościół przyjmuje i czci jako natchnione 46 ksiąg Starego Testamentu i 27 ksiąg Nowego Testamentu.

139 Cztery Ewangelie zajmują centralne miejsce, ponieważ ich ośrodkiem jest Jezus Chrystus.

140 Jedność obu Testamentów wynika z jedności zamysłu Boga i Jego Objawienia. Stary Testament przygotowuje Nowy, a Nowy wypełnia Stary. Stary i Nowy Testament wyjaśniają się wzajemnie; obydwa są prawdziwym słowem Bożym.

141 “Kościół miał zawsze we czci Pisma Boże, podobnie jak samo Ciało Pańskie”. Pismo święte i Ciało Pańskie karmią cale życie chrześcijańskie i kierują nim. “Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce” (Ps 119, 105).
Sacred Scripture

Ojcowie Kościoła

Polecane książki

Richard Burridge. “Cztery Ewangelie jeden Jezus”.
Żywa, jasna prezentacja portretów Jezusa autorstwa czterech ewangelistów. Napisana z talentem, wyobraźnią i teologiczną wrażliwością, łączy lekki styl z bogatą wiedzą. Zarówno początkujący, jak i starzy wyjadacze będą czytali Ewangelię z nowym spojrzeniem.

Rzetelnie zebrany materiał Autor opatrzył nowymi, inspirującymi spostrzeżeniami. Ta książka powinna się znaleźć na półce każdego, kto naprawdę chce właściwie zrozumieć Ewangelię. Dobrze napisana, zajmująca i bogata w informacje, stała się zasłużenie jedną z klasycznych pozycji w tej dziedzinie.

Bogata wiedza na temat Ewangelii jako gatunku literackiego w zestawieniu z czterema słynnymi symbolami ewangelistów stanowi wspaniałe wprowadzenie do chrześcijaństwa. Burridge jest C.S.Lewisem biblistów.
Ian Markham, dziekan i rektor Virginia Theological Seminary

Kard. Gianfranco Ravasi. “Twarze Biblii”.
Na stronach tej książki proponujemy galerię portretów biblijnych. Pojawią się w niej święci, patriarchowie, prorocy, mędrcy, apostołowie i wiele skromniejszych postaci, naznaczonych ograniczeniami podobnymi do tych, jakie charakteryzują mężczyzn i kobiety wszystkich czasów i krajów. Będą to postaci polityczne (król Achaz), ministrowie (Sebna i Eliakim) albo rzymscy urzędnicy cesarscy (Kwiryniusz i Publiusz); pojawią się także niewolnicy (Onezym). Będą portrety osób symbolicznych (Enoch, Hiob lub Magowie), a także osobnicy prawie nieznani (mędrzec Agur, prorok Agabos lub kłótliwe Ewodia i Syntycha).

Książka przekształca się więc w rodzaj świętej historii widzianej z naszej perspektywy, z punktu widzenia ludzkich bohaterów, których losy skrzyżowały się z obecnością Boga – czasem tajemniczą, innym razem chwalebną.

Będzie to cały czas ukazywanie najważniejszych wartości Biblii związanych z objawieniem Boga w historii tych wszystkich mężczyzn i kobiet. Pan nie jest nieczułym władcą, który usunął się do swoich złotych niebios, podobnie jak wiara nie jest zaproszeniem do odejścia z codzienności ku rzeczywistości mitycznej i mistycznej. Słowo Boże, które trwa na wieki, splata się z głosami ludzkimi, które śpiewają, krzyczą, mają nadzieję i popadają w rozpacz. Historię Biblii, podobnie jak historię naszych czasów, wypełniają wspaniałość i nędza związane z losem każdego człowieka, trudne doświadczenia i wydarzenia społeczne, czułe i groźne twarze. To codzienne objawienie Boga, który przygląda się wszystkim: małym i wielkim, świętym i grzesznikom, sprawiedliwym i oszustom.

Jest jeszcze inny wymiar tego orszaku prawie dwustu aktorów. Postacie pojawiające się na kolejnych stronach nie są uporządkowane alfabetycznie jak w słowniku. Ukazują się nam zgodnie z porządkiem niedziel, świąt i uroczystości roku liturgicznego, według potrójnego cyklu czytań biblijnych proponowanych w roku A, B i C. Ten szczególny porządek ma na celu zaprezentowanie w każdą niedzielę lub święto tej postaci z Pisma Świętego, która odsłoni temat tych dni, podejmuje zawarte w Biblii orędzie, przedstawi jego istotę i podkreśli moralną wymowę.

Kard. Christoph Schonborn. “Cel czy przypadek? Stworzenie i ewolucja z punktu widzenia racjonalnej wiary”.
Czy istnieje cel stworzenia, czy jesteśmy jedynie wynikiem kosmicznego przypadku? Nie tylko w Stanach Zjednoczonych dochodzi do gwałtownych sporów pomiędzy reprezentantami jednego i drugiego poglądu. Wiedeński teolog z jednej strony wyjaśnia, że chrześcijańska wiara w stworzenie nie ma nic wspólnego z dosłownym, fundamentalistycznym, błędnym odczy-tywaniem biblijnego orędzia, z drugiej strony przeciwstawia się tendencji, aby z teorii ewolucji dotyczącej nauk przyrodniczych robić wszystko tłumaczący światopogląd, w którym nie może już być miejsca na racjonalną wiarę w sens stworzenia i ludz-kiego życia. Uważa on, że wiara i nauka nie stoją w sprzecz-ności, jeśli się je rzetelnie traktuje.

Anna Świderkówna. “Aby zrozumieć Pismo Święte”.
Książka Anny Świderkówny, filologa i historyka starożytności, to wybór tekstów pomagających zrozumieć fenomen zmartwychwstania świata “dla Jezusa”.

Jak pisze autorka, po Jego ziemskiej śmierci “wszystko okazało się próżnym marzeniem, trzeba więc myśleć o jak najszybszym powrocie do normalnego życia. Zaledwie w parę tygodni później ci sami, dla których, jak się zdawało, wszystko się skończyło, pojawiają się na nowo na ulicach Jerozolimy. Wołają teraz bez cienia lęku do zbiegających się tłumów: Bóg wskrzesił Jezusa, a my wszyscy jesteśmy tego świadkami (Dz 2, 32)”

Książka adresowana jest zarówno do ludzi wierzących, którym brak zażyłości z Biblią, niewierzących, a przede wszystkim do tych, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę.

Artykuły i inne przydatne materiały

ZNAJDŹ PARAFIĘ, KTÓRA BĘDZIE TWOIM DOMEM

Potrzebujesz pomocy w znalezieniu parafii i Mszy świętej? Portal kiedymsza.pl pomoże Ci!

Znajdź Mszę św